Lot in eigen
handen
De Zweeds
romanschrijfster Marianne Frediksson, geboren in Gotenburg 1927 en overleden
in Stockholm 2007, heeft met Anna, Hanna en Johanna een fantastische
bestseller geschreven.
Ze heeft
niet voor niets in 1998 de publieksprijs voor het Nederlandse boek gewonnen.
Dit boek, vertaald in 28 talen, gaat over
drie generaties vrouwen, zoals alleen op het Nederlandse boek als
ondertitel gebruikt wordt. Het is hiermee eigenlijk een trilogie, aangezien dit
drie aparte verhalen zijn. Zweden, maar zoals blijkt ook de rest van Europa,
houd van dit fantastische meerdelige familiedrama in één roman, waarin
Frediksson drie krachtige vrouwen weet te beschrijven.
Voor de
lezer is het heel prettig dat Marianne Frediksson tijdsaanduidingen gebruikt.
Onder de titel “Hanna” op bladzijde 33, zet zij “Geboren 1871, gestorven 1964”,
waardoor je niet hoeft te raden over wie het gaat. Ook weet zij andere sterke
structuren in het verhaal aan te brengen. Zo wordt de ruimte goed omschreven,
ze neemt de lezer meteen mee naar de omgeving waar de hoofdpersoon is. Haar
verhaal wordt altijd verteld vanuit de persoon over wie het gaat. Het grootste
deel gaat over de prachtige vrouw Johanna, de schakel tussen haar dochter Anna
en haar moeder Hanna.
Het thema
‘de rol van de vrouw’ komt bij alle drie duidelijk naar voren, daarnaast laat
Marianne ook zien dat je als moeder normen en waarden doorgeeft aan je dochter.
Ze beschrijft de situatie dat Anna uit liefde toch bij haar man Arne blijft,
ondanks dat hij vreemd gegaan was. Ook Johanna blijft bij haar man ondanks dat
hij agressief is, drinkt en haar veel slaat. Ze laat dit eerst gebeuren, gaat
dan kort bij hem weg, maar komt terug, want haar moeder Hanna werd ook
geslagen, dus het hoort blijkbaar bij het leven.
Vrouwen
hebben in de ogen van schrijfster Frediksson onderdanige rol ten opzichter van
mannen. Ze wil eigenlijk dat vrouwen op zoek gaan naar zichzelf en zich sterk
en onafhankelijk maken. Op bladzijde vijf schrijft ze: ‘wij hoorden immers tot
de eerste generatie die werd opgevoed tot ‘zelfstandige’ mensen die hun lot in
eigen handen moesten nemen’. Hiermee past ze goed tussen de existentialistische
schrijvers, die ook vinden dat: “De mens is vrij om te kiezen en hij alleen is
verantwoordelijk.”, aldus Literatuur in je pocket.
In mijn ogen
is het uniek hoe Marianne Frediksson een meerdelig familiedrama in één roman
heeft geschreven. Met name de manier waarop ze deze drie drama’s verbindt is
heel mooi. Deze originele manier van schrijven bindt de lezers, zoals blijkt
uit de prijs die ze gewonnen heeft. Plots was ze de best gelezen Zweedse
schrijfster.
De reden dat
dit boek zo goed gelezen wordt is omdat het verhaal erg persoonlijk is. Het is
zeer realistisch geschreven en je leeft mee met de hoofdpersonen. Je voelt de
liefde die ze hebben voor hun man en begrijpt dat ze bij hem te blijven. Deze
en andere beslissingen zijn weloverwogen en komen voort uit het leven dat ze
leiden. Ik denk dat Frediksson de vrouw sterker en onafhankelijk van de man wil
maken. Ze heeft een feministische invalshoek. Vrouwen zijn afhankelijk van de
man en moeders geven deze houding aan hun dochters door.
Hanna, de
oma van Anna, was zeer godsdienstig opgevoed, maar nadat ze verkracht was mocht
ze de kerk niet meer in en heeft ze haar godsdienstovertuiging niet doorgegeven
aan haar nageslacht. Ik denk dat als je godsdienstig bent, je daar zekerheid en
moed uit kunt putten en dat het haar had kunnen helpen om de verkrachting te
verwerken. Ik had juist verwacht dat ze een sterkere overtuiging zou krijgen en
dat ze die zou hebben doorgegeven aan Johanna. Toch kun je Hanna’s keuzes
volgen, omdat ze trouwt met een molenaar die niet gelovig is.
Dit boek is
als een levensles, je leeft mee met de ervaringen van drie sterke vrouwen. Je
wordt wakker geschud, je bent vrij en zelf verantwoordelijk voor je lot. Ik
begrijp goed dat het een bestseller is.
Bronnen recensies
en samenvattingen:
http://www.volkskrant.nl/dossier-archief/trouw-publieksprijs-voor-anna-hanna-en-johanna~a447473/ (Trouw Publieksprijs)
